Eg

Dette er ei personleg historie. Men også ein beretning om å vera prest i 2020.

Eg er oppvaksen på bedehuset og i kyrkja. Eg gjekk på søndagsskulen til eg var 13. Då fekk eg lov å slutta. Eller slutta fordi eg var for gammal. Søndagsskulen var fin. Eg hugsar kort, stempel og stjerne i fiskegarnet, flanellograf, gruppesamlingar for ulike aldersgrupper. Og søndagsskulefest i romjula. Det var saker. Så kom ungdomstida med kor, og ungdomsklubb i bedehuskjellaren med Prima pizza og glasflaskecola med peanøtter (var det ein trend på åttitalet?), gode og trygge vaksne, morsomme vaksne som var rollemodeller og som eg ofte har tenkt på som vaksen når eg sjølv er med i frivillig arbeid i ulike samanhengar. Eg har skjønt kva dei gjorde for oss, og eg er djupt takknemlig for den frivillige innsastsen. Det er så mange gode minne som har forma meg, trua mi og forkynninga mi – som eg byrja med i seinare tid.

For det var først då eg blei prest, at eg skjønte at det også var andre opplevingar, erfaringar og bruddstykke som hadde forma trua mi, og som kom til overflata. Ikkje gjennomført negativ kontroll eller traumatiske opplevingar. Men likevel ein forståelse av at det var nokre begrensningar for oss kvinner. Og eg tenker på alle kvinnene som berre fann seg i det, som ikkje protesterte, som ikkje gjorde opprør. Eg kan forstå dei. For framleis kostar det å hevda sin rett til å vera noko som enkelte meiner ein ikkje kan vera. Då eg sjølv som prest, som eg vart i 2016, skulle regelmessig gå inn i søndagens tekst og formidla den vidare til kyrkjelyden (du veit at vi prestar ikkje sjølv vel kva tekstar vi skal preika over på søndagane?), skjønte eg at det var ting eg ikkje hadde reflektert nok over. Når eg no sjølv skal finna teologien hos Jesus eller Paulus eller Jesaja eller Mosebøkene. Når eg sjølv skal formidla det sentrale, det utfordrande, det som skjerpa oss, det som lar oss kvila i nåden. Alt dette. Kva er det eg seier då?

Det var to ting som steig fram for meg då: nokre stemmer og min eigen kritiske sans (kombinert med gode mengder sunn og god teologi). Det var stemmer som sa noko om kvinners plass i styre og stell, om det å teia i forsamlingar, om etikk og moral. Så kom det for fullt igjen, i 2020 (av alle ting). Kvinneprestdebatt. Det har vore der heile tida, det har lege der som ein arv frå den lågkyrkjelege bakgrunnen min, men også frå Den norske kyrkja. Og så kjem alt det andre også. Alt det strenge, det som regulerer livet vårt. Det kjem heller ikkje no berre frå røyster utanfor Den norske kyrkja, men også innanfrå. Like ille er det uansett. Dette strenge, det som skal regulera oss, som skal styra kven som er innanfor og utanfor. Desse som påberopar seg å kjenna, kunna, eiga og formidla «Guds klare ord». Dei som gjer at dette monopolet på sanninga blir ein vegg som det er umogleg å ropa gjennom eller klatra over. Det synest eg er så utruleg hardt og så vondt!

For dersom det no er slik at kvinner skal teia i forsamlingar (forresten – så vidt eg hugsar var det mange kvinnelige predikantar på bedehuset?), og det ikkje skjer, kva tenker då desse menneska om kva eg som kvinne formidlar? Er det ugyldig, det eg forkynner kvar søndag? Og når det er slik at den kyrkja eg forkynner i, anerkjenner slike som meg, betyr det at dei som er imot meg, ikkje anerkjenner den kyrkja eg er ein del av? For nokre år sidan var det nokon i NLM (Norsk Luthersk Misjonssamband) som kalte Den norske kyrkja for ei «løgnkirke». Dersom det er slik dei ser på saka, har dei då sendt dei 3 millionar medlemmane lukt i fortapinga, forankra og grunngitt i «Guds klare ord»? Kva er konsekvensane av at eg forkynner når eg eigentleg ikkje er eigna til å vera prest? Kva veg orda mine då? Ingenting?

Kven er det som har sanninga? Og kven er det som er vårt førebilete i måten vi snakkar om og til kvarandre? Ein av dei vanlegaste situasjonane i evangelia er at Jesus snakkar til dei skriftlærde og farisearane, dei som hadde svara på førehand, dei som visste korleis livet skulle levast, dei som såg på seg sjølv som lærde. Det er ikkje noko gale i at dei gjorde det, i og for seg. Men det blei gale når dei ut frå sin eigen ståstad fordømte andre som ikkje var som dei. For kva er det Jesus gjer då? Han svarer ikkje ja eller nei på spørsmål av typen «er det få som blir frelst», eller på spørsmålet om Jesus ikkje meinte at kvinna som blei gripen i hor, fortente å bli steina. Jesus vender spørsmålet tilbake til dei som har stilt det. Han seier at den som er utan synd kan kasta den første steinen. Jesus inviterer til sjølvrefleksjon. Den sjølvrefleksjonen saknar eg i den delen av dagens teologiske debatt som handlar om kvinneprestar, homofili, etikk og moral som som i hovedsak utspelar seg i konservative kretsar. For vi er så harde med kvarandre. Vi er så strenge.

Men kven er vi, då, vi som prøver etter beste evne å vera menneske her på jorda, vi som søker saman i kristne fellesskap? Er vi ikkje alle ein gjeng med ganske skrale og ganske ofte veldig bra menneske som av og til feilar, ganske ofte snublar og som i det kristne fellesskapet kan reisa oss opp igjen? Vi treng kvarandre! Eg har lyst å snakka om Jesus, om misjon, om fellesskap, om ansvar for den jorda vi forvaltar, om forfulgte tros-søsken, om lokalmiljø som treng ei synleg kyrkje av folk som står saman. Kan vi ikkje heller gjera det? Må det alltid handla om kjønn, om strenghet, om harde frontar, om etikk, moral, korleis vi lever livet vårt? Vi treng å finna tilbake til det som bind oss saman på tross av teologiske forskjellar. Verda treng oss, tida er for kort til å driva med alskens anna perifert. Men så lenge veggen står der, veggen som nokon har sett opp der det står «Guds klare ord», så er vegen inn til forståing, aksept, toleranse og fellesskap stengt. Og det er så forferdeleg trist.