Grundtvigiansk glede og eit herleg håp

I dag, på 3. søndag i advent, blei «håp» ordet eg festa meg ved. Av og til er det slik at ting berre oppstår og heng saman ut frå kva dagen bringer av tankar, ord eg les, musikk eg lyttar til, meldingar som blir sendt, kva veka har innehalde av menneskemøte og samtalar. Slik var det med ordet «håp» i dag. Plutselig hang det heile saman, og eg kjente at eg måtte formulera nokre tankar (sikkert preike-abstinens på ein frisøndag!).

For mange år sidan var eg med i eit kor som framførte ein kantate som heiter «Blomstre som en rosengård». I dag fann eg den på Tidal og begynte og høyra på den – og eg blei slått av dei sterke tekstane, om nettopp håp! Og ikkje minst forventning. Hand i hand med forventninga fram mot julekvelden og det store som skjer og som vi feirar då, går også himmelhåpet! «Adventus Domini», Herrens komme – som skjedde og som ein gong igjen skal skje. Slike ting kan ein faktisk gå og tenka på ein søndag i desember. Her er eitt av salmeversa frå kantaten, og det er Grundtvigs salme «Blomstre som en rosengård».

Blomstre som en rosengård
skal de øde vange,
blomstre i et gyldenår
under fuglesange,
mødes skal i stråledans
Libanons og Karmels glans,
Sarons prakt og ynde

Teksten viser til profeten Jesaja kap. 35. Jesaja, håpsprofeten. Eg blir rett og slett glad av å lesa den strofa der, altså. Der det er aude, skal det bløma, det skal vera fuglesong og dans, det skal vera berre lys og glede. Eg er så glad for at eg har eit håp, at eg i min kvardag og mitt liv er ein del av dette store, strålande håpet.

Om vi ikkje lar det arkaiske språket stenga for vår oppleving av desse tekstane, vil det openberra seg ein svært solid og god teologi i desse salmane. Og, ikkje minst, for min del, ei glede over at menneske til alle tider har hatt det sånn noko lunde likt her i denne verda (som Sigrd Undset har minna oss på «menneskenes hjerter forandres aldeles intet i all evighet»), hvilket betyr at det er noko å henta for oss i dei gamle salmane. Og det må vi få augo opp for i mykje større grad! Høyr berre her, frå ein annan av salmane frå kantaten eg framførte i 1993, «Hjerte løft din gledes vinger»:

«I, som tunge stier træde,
stands og hør:
Her er dør
til den sande glæde;
og i huset inden døre
trøstes ved
slig en fred,
ingen sorg tør røre!»

Vår veg gjennom livet består av både sorg og glede, av og til er det lett å gå, av og til tungt. Når vi «tunge stier træde» er det likevel noko som lyser for oss. Alt er ikkje mørkt. Alt er ikkje håplaust. I mørketida kjem det store lyset; Jesus Kristus.

I strofe 2 av «Blomstre som en rosengård» skriv Grundtvig følgande – i dansk versjon:

Ryste mer ej noget knæ,
ingen hænder synke,
skyde hvert udgået træ,
glatte sig hver rynke,
rejse sig det faldne mod,
rinde let uroligt blod,
frygt og sorg forsvinde!

Med andre ord, gode nyheter for oss med dårlege kne og sinnarynke i panna. Gode nyheter for oss som gruer oss, som er motlause, som er sjuke, som er urolige. Ein dag skal det berre vera lys og fest! Rynkene skal vera borte og kneet skal vera i tipp topp stand. Kan det bli betre? Uansett kor møysommelig vi jobbar mot forfallet her på jorda, er vi alle underlagt denne verdas vilkår; vi blir gamle, og til slutt døyr vi. Med eller utan rynker. Det er ganske trist at dette fine livet berre kan bli levd ein gong. Men eg vil faktisk drista meg til å seia at det at eg har eit håp «um eitt som varer lenger» som Ivar Aasen sa, får livet her nede til å framstå som endå meir meiningsfylt. Eg bruker ikkje mykje av livet mitt til å lengta til himmelen. Men når eg seier at håpet er ein viktig del av livet mitt, så er det også fordi vi i små glimt i dette livet kan sjå det himmelske håpet og få ein forsmak på korleis det blir; gjennom musikk, gjennom menneskemøte, gjennom kjærleiken, gjennom fellesskapet. Eit hint av himmelhåp midt i vårt jordiske mørke, midt i desember. Det er heilag glede!

Det handlar altså ikkje om naive draumar om gater av gull. Men det handlar om eit håp som ber oss gjennom livet. Og håpet lyser endå sterkare når vi veit at Gud blei menneske, kom inn i vår verden, blei ein del av våre liv fordi han blei ein av oss. Håpet for oss menneske er nettopp forankra i at Gud blei menneske. Det er det vi feirar i jula – er det ikkje fantastisk!? Det gir meg ei heilt enorm indre glede («indre jubel», har Dag Solstad kalla det når gleda brusar på innsida, rett nok ikkje over den kristne bodskapen i den samanhengen det stod, men eg liker uttrykket).

Og «Ordet vart menneske og tok bustad mellom oss», seier evangelisten Johannes. Og det leiar meg, av alle ting (ser du, ting heng saman!) over på Agnar Mykles ord om ordet:

«Alt er bare forkledning for det ene fornødne: Ordet. For ordet er hånden, vennen, broren, veggen til å støtte seg ved, døren til å åpne, det hvite skipet på det blå havet.»

Eg trur ikkje det var Ordet som Gud, Mykle tenkte på. Men likevel heng det saman, her hos meg, på tredje søndag i advent. For det vi menneske treng, er Ordet. Og kva anna er Ordet, Jesus, enn hender, venner, brør, veggar og dører. Og eit skip som seglar mot håpet.

God 3. søndag i advent!