Byens spor. Livets spor. Bygdas spor. Kjærleikens spor. Familiens spor. Spor etter glede, savn, sår, medgang og motgang. Vi blir forma av det og dei vi møter i livet. Noko av det vel vi sjølv, noko blir påført oss som noko godt, andre ting blir påført oss som noko vondt, noko vi ikkje ynskjer. Noko kan vi gjera noko med, svært mykje må vi leva med slik det er. Livet kan kjennast urettferdig og nådelaust.

 

Slike ting tenker eg ofte på når eg har besøkt menneske i samband med gravferd. At livet blei som det blei. At nokon draumar blei realitet, nokon draumar blei knust. «Ho ville jo egentlig bli operasongar». «Han ville jo eigentleg ta utdanning». Små, kvardagslege setningar som likevel rommar så mykje; historia om eit liv, om draumar og realitet.

 

I haustferien leste eg «Byens spor» av Lars Saabye Christensen. Ein fantastisk roman om menneskemøte, tilfeldigheter, livets uante retningar, feilsteg, sterke menneske, skam og skjebner. Andres dommar og nye innsikter. Ei heil verd på Fagerborg, som vi alle kan kjenna oss att i. Nokon har sagt om Lars Saabye Christensen at han skriv så lokalt at det blir universelt. Han viser oss mennesket, nesten som Tarjei Vesaas gjorde det. På ein slik måte at du grin med når personane blir utrettferdig behandla, at du ler når det går godt og pustar ekstra fort når hovudpersonen har fienden i hælane. Som lesar lever ein rett og slett med i det som skjer. Det må vera definisjonen på god litteratur. Tekstar som får oss til å setja våre eigne liv inn i ein større samanheng, som trekker vårt eige liv inn i det vi les, som får oss til å tenka og reflektera, som er relevant. Det relevante kan bevega oss, anten det kjem frå ein roman eller frå ein preikestol.

 

7. oktober stod denne kronikken i Bergens tidende: https://www.bt.no/btmeninger/debatt/i/On99Eq/Skammar-prestane-seg-over-evangeliet. Kronikken handlar om at forfattaren føler at prestar skammar seg over evangeliet. At vi ikkje forkynner håpet tydeleg nok. At vi ikkje byr på det beste vi har, når menneske kjem til oss i sorg. Eg trur fleirtalet av prestar gjer ein god jobb, og eg trur sjølvsagt ikkje at prestar skammar seg over evangeliet. Om vi gjorde det, ville vi nok funne oss ein annan jobb. Dei prestane eg kjenner, ønsker nettopp å bringa håp, tru og styrke inn i menneskers liv. Slik at byens spor, livets spor, bygdas spor, familiens spor, kan finna ein stad å kvila, finna ein stad å heilast, finna ein stad å bli lagt av. Kyrkja er ein slik stad. For knuste draumar, for øydelagte håp, for kjærleik som ikkje blei som den skulle, for liv som blei annleis. Gud blei menneske i Jesus. Han delte våre kår, han var ein av oss, han veit korleis vi har det. Gud møter oss i dei hendingane livet møter oss med. Vi er aldri aleine. Bibelen fortel oss om ein Gud som er på dei såra si side. Ein Gud som inn i døden blir dei svakes forsvarar. Ein Gud som kjem med håp, som assosierer seg med dei fattige og utstøytte. Som er menneske.

 

Byens spor, livets spor – alt vi har, alt vi saknar, alt vi ønska vi hadde, og alt vi har fått – det er ein stad å komma med det. Til Gud, som tar imot det, som gjer oss heile og som reiser oss opp til livet. Dette er Guds spor. I våre liv og våre hjarte.

 

Kyrkja er i motvind. Eller medvind. Besøkstala går ned. Eller opp. Trenden er nedadgåande. Eller oppadgåande. Glaset er halvtomt. Eller halvfullt. Ting er som regel slik; avhengig av korleis ein ser det. Og ikkje minst av den som ser. Dei siste dagane har eg tenkt på dette; jobbar eg i ei kyrkje i motvind eller medvind? Ei kyrkje som er defensiv eller offensiv? Vågar vi å sjå den ibsenske livsløgna i kvitauget og seia «OK. Vi har eit problem». Eller; har vi eigentleg eit problem?

For oss som vaks opp i bedehusverden, fekk vi høyra ofte nok at vi ikkje var gode nok. At vi var syndige, usle, at vi var støv, at vi var ingenting utan Gud. Vi som jobbar i kyrkja i 2018 er (heldigvis) opptatt av å seia andre ting, formidla andre haldningar, bruka andre ord. Eg trur på at ord skapar virkelighet. Derfor er orda våre så viktige. Derfor er det vi seier, livsviktig for om kyrkja kjennest relevant. Så trur eg både predikanten på bedehuset og presten på preikestolen når alt kjem til alt, ønsker å seia det samme; vi er uansett mottekne av Gud som elskar oss og som gjev oss nye sjansar. Kyrkja skal ikkje vera relevant for at ho skal overleva, men ho skal overleva fordi ho er relevant. Vi som jobbar der, må forkynna evangeliet, gledesbodskapen; Vi er mottatt, avslørt og likevel elska. Vi skal kjenna sjølv, og fortelja til andre, at vi er skapt til å vera frie menneske, reist opp av Gud!

Det meste i livet blir konstruert via ytterkantane; Halvfullt, halvtomt, problem, mulighet.. Korleis vi snakkar om ting, er derfor slett ikkje likegyldig. Og så er det noko med å vera utanfor og innanfor. Når ein er utanfor, ser ein andre ting enn når ein er innafor. Og då meiner eg ikkje «ikkje inne i varmen». Men eg meiner dette; Vi som jobbar i kyrkja (innanfor) lever så i det vi driv med, at sjølv kan eg t.d. ikkje forstå at menneske kan klara seg utan å gå til gudsteneste. Det tenkte eg ikkje nødvendigvis før eg blei prest. Det fortel meg jo at det å (rettnok med full lønn) ha denne kontinuiteten i gudstenestelivet gir meg noko (det er ikkje lønna som motiverer, berre så det er sagt!). Nærværet med Gud og med andre menneske er viktig for meg.

 

Det er, i følgje avisa Vårt Land i dag (29.sep. 2018), berre 5% av befolkninga som meiner kyrkja har eit relevant bodskap som betyr noko for dei. Då framstår glaset meir som halvtomt enn halvfullt. Då står vi overfor så store utfordringar at vi neste kan mista motet. Og avisene hjelper oss godt på mismotets veg med framsider som skrik om tomme kyrkjebenkar og dårleg oppmøte. Så veit vi som jobbar der, at livet i kyrkja er langt meir enn det som skjer kl. 11 på ein søndag. Men det gjer noko med oss som jobbar i kyrkja, når vi gong på gong blir konfrontert med at det vi driv med, ikkje betyr noko for menneske.

Det er lett å seia at det vi driv med, ikkje er relevant for folk. Om ein ikkje er innafor, er det lett å seia det. For oss som er innafor, ser det litt annleis ut. Og eg vil bestemt hevda at det eg gjer, betyr noko for folk. Folk treng kyrkjerommet, folk treng fellesskap, møtepunkt. Folk treng ein stad å vera og ikkje gjera. Kyrkjerommet beveger menneske, orda i ein begravelse beveger menneske, dåpssalmens milde ord smyg seg inn under ammetåke og manglande nattesøvn. Nattverdens brød og vin gjev næring til til unge og gamle kroppar, hendene på hovudet til konfirmanten gir styrke midt i livet. Lyset som blir tent, skapar ein varme. Ord, handling, gåver, hender. I det store og i det små. På dei store dagane og dei små dagane. Om det er halvtomt eller halvfullt. Uansett kva vegar vinden bles. I alt som forandrar seg og i alt som forblir. Difor står kyrkja der. I di bygd, i ditt liv, i ditt hjarte.

Vi er et folk på vandring.
Når veien blir slitsom og lang,
vi søker en eng og en kilde,
et fristed for bønn og sang,
et fristed for bønn og sang.

Vi er et folk på vandring.
I uro, bekymring og nød,
da søker vi styrke og stillhet,
og samles om vin og brød,
og samles om vin og brød.

Vi er et folk på vandring.
I tro kan vi skimte iblant
et hjem for hver søkende pilgrim,
det salige livets land,
det salige livets land.

Brit G. Halqvist/Eyvind Skeie

Thanks for joining me!

Good company in a journey makes the way seem shorter. — Izaak Walton